ΑΠΟΤΥΠΩΜΑ ΤΟΥ ΔΙΟΞΕΙΔΙΟΥ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΣΤΑΔΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ

Στην τάξη μελετήσαμε το παράδειγμα παραγωγής ενός φρέσκου χυμού πορτοκάλι στις ΗΠΑ!

Συγκεκριμένα είδαμε το αποτύπωμα του άνθρακα πώς διανέμεται στο κάθε στάδιο (παραγωγή, επεξεργασία, μεταφορά, συσκευασία) μέχρι να φτάσει στην αγορά. Η παρακάτω εικόνα απεικονίζει τα δεδομένα...τα οποία προβλημάτισαν ιδιαίτερα τα παιδιά!Μάλιστα, ένας μαθητής σχολίασε: "Πω πω!Πόση ενέργεια πετάμε πετώντας τον μετά στα σκουπίδια...". Αξίζει να σημειωθεί πως το αποτύπωμα του άνθρακα διαφοροποιείται από χώρα σε χώρα. Επομένως τα παρακάτω στοιχεία μπορεί να είναι διαφορετικά σε κάποια άλλη χώρα.

της Ελένης Κλημαντή

THINK EAT SAVE!!!

Ένα βίντεο σχετικό με όσα ήδη έχουμε συζητήσει για την πορεία που ακολουθούν τα προϊόντα από την παραγωγή, την κατανάλωση μέχρι και την κατάληξή τους στους κάδους απορριμμάτων...

Αποτύπωμα του άνθρακα και αποτύπωμα του νερού!

Επειδή η κατανόηση του αποτυπώματος τους άνθρακα είναι λίγο "σύνθετη" για να την κατανοήσουμε πλήρως...βρήκα αυτό το υπέροχο άρθρο απ' τη WWF (http://kalyterizoi.gr/new/ti-einai-telika-apotypoma-tis-diatrofis-mas) το οποίο -αν και δεν το συνηθίζω- θα σας παραθέσω ένα μέρος του αυτούσιο...

Μπορεί πολλοί από εμάς να μην το συνειδητοποιούμε, αλλά η διατροφή μας αποτελεί τον σημαντικότερο παράγοντα υποβάθμισης του φυσικού περιβάλλοντος. Σκεφτείτε μόνο ότι η παραγωγή των τροφίμων απαιτεί μεγάλες εκτάσεις καλλιεργήσιμης γης, πολύτιμες πρώτες ύλες, αφθονία νερού και, φυσικά, ενέργεια. Για την αποτίμηση όλων αυτών των εισροών , οι επιστήμονες κάνουν λόγο για το«περιβαλλοντικό αποτύπωμα» της διατροφής μας μέσα από δύο βασικούς δείκτες μέτρησης: το αποτύπωμα άνθρακα και το αποτύπωμα νερού.

Πίσω από τη μέτρηση αυτών των δύο δεικτών προβάλλει ο  κύκλος ζωής των τροφίμων, δηλαδή, η πορεία τους από τον τόπο παραγωγής τους (χωράφι ή στάβλο) μέχρι και το πιάτο μας. Συμπεριλαμβάνονται επίσης τα στάδια της επεξεργασίας, της μεταφοράς και της συντήρησης των τροφίμων, ενώ σε κάθε στάδιο ζωής του τροφίμου προστίθενται ενέργεια και νερό. 

Το αποτύπωμα άνθρακα με απλά λόγια

Ας ξεκινήσουμε λέγοντας ότι η διαδικασία παραγωγής των τροφίμων διαφέρει από χώρα σε χώρα, ενώ το διαφορετικό είδος ενέργειας που χρησιμοποιείται σε κάθε χώρα οδηγεί σε διαφορετική επιβάρυνση του αποτυπώματος άνθρακα. Κατά συνέπεια, το ανθρακικό αποτύπωμα (δηλαδή τα κιλά ή γραμμάρια διοξειδίου του άνθρακα** ανά κιλό τροφίμου) ακόμα και για το ίδιο προϊόν διαφοροποιείται από περιοχή σε περιοχή. 

Για παράδειγμα, το ανθρακικό αποτύπωμα ενός λίτρου φρέσκου χυμού πορτοκαλιού στις ΗΠΑ ανέρχεται σε 900 γραμμάρια ισοδυνάμων διοξειδίου του άνθρακα. Από αυτά, το 37% αποδίδεται στην καλλιέργεια των πορτοκαλιών, το 23% στην επεξεργασία τους για την παραγωγή του χυμού, το 22% στη μεταφορά για τη διανομή του χυμού, ενώ τέλος το 18% αποδίδεται στα υλικά συσκευασίας του χυμού.

Παρατηρώντας τα δεδομένα του Πίνακα 1, φαίνεται ξεκάθαρα ότι το ανθρακικό αποτύπωμα των παραγωγικών ζώων είναι μεγαλύτερο από αυτό των φρούτων και των λαχανικών. Αυτό οφείλεται κατά πολύ στο ότι τα ζώα (ειδικά τα μηρυκαστικά)  παράγουν μεθάνιο, ένα αέριο το οποίο είναι 25 φορές πιο ισχυρό αέριο του θερμοκηπίου από το διοξείδιο του άνθρακα, αλλά και στη διαχείριση της κοπριάς τους, η οποία επίσης παράγει ισχυρά αέρια του θερμοκηπίου.

Τέλος, τα νοικοκυριά συμβάλλουν στη μεγέθυνση του ανθρακικού αποτυπώματος των τροφίμων καθώς στο σπίτι, τα τρόφιμα συντηρούνται στο ψυγείο και μαγειρεύονται. Έτσι, απαιτούν πρόσθετη ενέργεια που μπορεί να φτάσει μέχρι και το 1/3 της συνολικής ενέργειας του τροφίμου! Για παράδειγμα, είναι προτιμότερο να βράζουμε την τροφή παρά να την ψήνουμε στον φούρνο [1].

Πίνακας 1: Το ανθρακικό αποτύπωμα επιλεγμένων τροφίμων [1].

Τρόφιμο	Γραμμάρια ισοδύναμου CO2 ανά κιλό τροφίμου
Βοδινό κρέας	30.400
Τυρί	8.784
Αυγά	4.813
Χοιρινό κρέας	4.359
Λαχανικά θερμαινόμενου θερμοκηπίου	4.000
Ελαιόλαδο	3.897
Κοτόπουλο	3.830
Ρύζι	1.800
Ζυμαρικά	1.564
Γάλα	1.138
Όσπρια	1.130
Ψωμί	983
Ζάχαρη	470
Λαχανικά εποχής	400
Πατάτες	164
Ντομάτες (υπαίθριες)	154
Φρούτα	70

**Αξίζει να σημειωθεί πως το διοξείδιο του άνθρακα είναι κατεξοχήν το βασικό αέριο που είναι υπεύθυνο για το φαινόμενο του θερμοκηπίου...

ΕΡΕΥΝΑ- ΤΡΟΦΙΜΑ & ΤΟΠΟΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ

Σε αυτήν την έρευνα τα παιδιά κλήθηκαν να εντοπίσουν τον τόπο προέλευσης σε τρόφιμα ή γενικότερα προϊόντα που έχουν στο σπίτι τους. Σκοπός της έρευνας μας είναι να σκεφτούν οι μαθητές/τριες τη "διαδρομή" που ακολούθησαν αυτά τα τρόφιμα μέχρι να έρθουν σπίτι τους σε συνάφεια με το αποτύπωμα άνθρακα.

ΤΡΟΦΙΜΑ...ΤΙ ΣΧΕΣΗ ΕΧΟΥΝ ΜΕ ΤΟ ΑΠΟΤΥΠΩΜΑ ΑΝΘΡΑΚΑ;

ΤΡΟΦΗ ΜΕ ΣΚΕΨΗ...(1)

Η καμπάνια «ΤΡΟΦΗ με ΣΚΕΨΗ» της ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΟΜΑΔΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ακολουθεί την κεντρική ιδέα του Προγράμματος Περιβάλλοντος του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για τον εορτασμό της παγκόσμια ημέρας περιβάλλοντος, 5 Ιουνίου για το έτος 2013 που είχει τίτλο «THINK.EAT.SAVE». Η καμπάνια αυτή στοχεύει στον περιορισμό των απορριμμάτων-αποβλήτων που προέρχονται από τον τομέα της εστίασης από την παραγωγή έως την κατανάλωση, στην εξοικονόμηση τροφής, πρώτων υλών και φυσικών πόρων έτσι ώστε να επαρκούν για τον ανερχόμενο πληθυσμό της γης αλλά και στην μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος που οφείλεται στην κατανάλωση τροφών.
Η ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΟΜΑΔΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ προκειμένου να ευαισθητοποιήσει το ευρύ κοινό αλλά και ειδικές ομάδες όπως επαγγελματίες εστίασης, επιχειρήσεις, γονείς και μαθητές, για την ανάγκη υιοθέτησης ποιοτικών και υγιεινών διατροφικών συνηθειών, την επιλογή τροφίμων φιλικών προς το περιβάλλον αλλά και την ανάγκη ανάπτυξης καταναλωτικών πρακτικών που σέβονται τόσο το περιβάλλον όσο και την τσέπη μας δημιούργησε την παρούσα έκδοση, που περιλαμβάνει πρακτικούς τρόπους υιοθέτησης των παραπάνω αρχών.

ΛΙΓΗ ΤΡΟΦΗ για ΣΚΕΨΗ

• 1,3 δισεκατομμύρια τόνοι τροφίμων καταλήγουν στα σκουπίδια παγκοσμίως.
• Στη Ευρώπη από τις ποσότητες που παράγονται ανά κλάδο απορρίπτεται: το 25% των δημητριακών, το 19% των φρούτων και λαχανικών, το 11% του κρέατος, το 11% των ειδών αλιείας και το 7% του γάλακτος.
• Στις αναπτυγμένες χώρες οι καταναλωτές και οι επαγγελματίες που εμπλέκονται με τον τομέα τις εστίασης απορρίπτουν 300 εκατομμύρια τόνους τροφίμων που είναι κατάλληλα για κατανάλωση. Η ποσότητα αυτή είναι ικανή να χορτάσει 900 εκατομμύρια ανθρώπων που βιώνουν καθημερινά το αίσθημα της πείνας (FAO).
• Το ενεργειακό αποτύπωμα της τροφής επηρεάζεται όχι μόνο από την απόσταση που έχει ταξιδέψει η τροφή αλλά και από την ενέργεια που απαιτείται για την παραγωγή της.
• Η παραγωγή ενός κιλού σιταριού απαιτεί 750 λίτρα νερού, ενώ για ένα κιλό μοσχαρίσιο κρέας απαιτούνται 100.00 λίτρα.
• Η βιομηχανία κρέατος παράγει 18% των αέριων εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου σε όλο τον κόσμο, ποσοστό μεγαλύτερο από αυτό για το οποίο ευθύνεται ο κλάδος των μεταφορών.
• Προσανατολιστείτε σε μια υγιεινή διατροφή η οποία περιλαμβάνει ποικιλία τροφίμων. Βασίστε τη διατροφή σας σε τρόφιμα πλούσια σε υδατάνθρακες, φρούτα και λαχανικά.
• Φροντίστε η διατροφή σας να περιλαμβάνει σωστές ποσότητες, να τρώτε συχνά γεύματα και να λαμβάνετε πολλά υγρά.
• Μη νιώθετε ενοχές για τροφές που απολαμβάνετε. Καταναλώστε με μέτρο και εντάξτε στην καθημερινότητα σας άσκηση που θα σας προσφέρει ευεξία.

Γιώργος Καζαντζόπουλος – Νίκος Ψημμένος - ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΟΜΑΔΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ 
www.teamfortheworld.blogspot.com